GESCHIEDENIS
Voor de totstandkoming van dit artikel is onder andere gebruikt
gemaakt van gegevens uit het boek 'De orgelmakers Witte', geschreven
door dr. Teus den Toom. Voor zover bekend is het door Witte
geleverde instrument het eerste orgel in deze kerk sedert de
Reformatie.
Aangezien er behoefte is aan een orgel gaat in het voorjaar van 1873
een lang gekoesterde wens in vervulling. Door een legaat van ?6.000, -- (alleen de rente van het legaat zal vrij besteedbaar zijn)
besluit de kerkvoogdij advies in te winnen bij J.A.Klerk, organist
van de Oude Kerk te Delft.
Zonder voorbehoud beveelt hij Witte aan.
Op 27 mei 1873 dient Witte twee
ontwerpen in:
1. Ontwerp voor een klein orgel met één manuaal, met een dispositie
gelijk
aan die in de Schoolstraatkerk te Delft voor de prijs van Fl. 2.400,
--;
2. Ontwerp voor een groter, voor Wateringen 'doelmatiger ' orgel met
twee
manualen en een dispositie gelijk aan de Wester-/Prinsenkerk te
Rotterdam.
Prijs Fl. 3.400, -- exclusief transport, Fl. 3.500, -- inclusief
transport.
De kerkvoogdij kiest op 10 juli 1873 voor het tweede ontwerp.
Ondertekening van het contract gebeurt 16 september 1873.
Het orgel zal de navolgende dispositie krijgen:
Manuaal II (2e klavier): Viola 8vt, Fluit 4vt.
Manuaal I (1e klavier): Prestant 8vt, Bourdon 16vt, Octaaf 4vt,
Doublet, Cornet, Trompet 8vt.
Pedaal: aangehangen (Bourdon 16vt spreekt permanent in het pedaal).
Prijs f 3.400, --, te betalen wanneer het orgel is voltooid. Voor
rekening van de opdrachtgever zijn de kosten van het maken van de
orgeltribune, het schilder- en verguldwerk en het transport van
zowel het orgel als de nodige kisten en werktuigen.
Na
wat vertragingen en tegenslagen kan op 1 november 1874 het orgel in
gebruik genomen worden met een op Psalm 150 vers 4b gebaseerde rede
van ds.J.G.van Walsem. Klerk begeleidt de gemeentezang. In 1937 zal
de firma G.van Leeuwen & Zonen een wijziging en uitbreiding
verwezenlijken.
Het front wordt met twee zijvelden uitgebreid
(materiaal afkomstig van het voormalige Witte-orgel uit de
Westerkerk te Rotterdam, door van Leeuwen in 1936 overgebracht naar
het Emmahuis in dezelfde plaats).
Dispositiewijzigingen:
- uitbreiding manuaal II met een Woudfluit 2vt (op een
pneumatische lade);
- vervanging Cornet en Doublet manuaal I door een Mixtuur-Cornet
3-4-5 sterk;
- uitbreiding pedaal met een Subbas 16vt (pneumatisch);
- uitbreiding manuaal I met een Roerfluit 8vt.
Uit een later dispositie-overzicht blijkt dat reeds vóór 1937 een
Roerfluit 8vt aan manuaal I werd toegevoegd.
In 1959 wijzigt A.Bik de dispositie als volgt:
vervanging Bourdon 16vt door een Sesquialter 3 sterk discant
(samenstelling 2 2/3 1 3/5 en 1 1/3)
de Cornet vervalt, de Mixtuur wordt doorlopend. Aan het groot octaaf
van de Mixtuur wordt een extra koor toegevoegd;
het pedaal wordt uitgebreid met een Fagot 16vt.
P.C.Bik voert in 1964 renovatie en
wijzigingen uit. Het orgel wordt uitgebreid tot een instrument met
negentien registers en twee transmissies. Het front wordt vervangen
door een eigentijdse fantasieoplossing (zie foto), Van het Witte-orgel blijven
zes registers bewaard (Prestant 8vt, Octaaf 4vt, Trompet
8vt, Viola 8vt, Holfluit 8vt en Fluit 4vt), alsmede de
registerknoppen en de claviatuur. Mogelijk is bij deze wijziging (of
eerder) de Witte-lade vervangen.
Op 11 januari 1984 is er de
ingebruikneming van het door Koch Orgelbouw B.V. uit verschillende
bestanddelen samengestelde orgel. Het geheel (28 stemmen) is
geplaatst in de kas van het door Standaa rt in 1914 gemaakte orgel
voor de Nieuwe Kerk te Vlaardingen (zie foto). Registerknoppen en
claviatuur
van Witte werden niet gebruikt (en zijn spoorloos verdwenen).
De volgende delen van registers van Witte bleven bewaard:
Prestant 8vt C t/m e (0) in Prestant 8vt pedaal, f(0) t/m f als F
t/m f in
Koraalbas 4vt pedaal;
Octaaf 4vt (op manuaal I);
Trompet 8vt (op manuaal I, stevels gewijzigd);
Viola 8vt (als Gamba 8vt op manuaal II);
Holfluit 8vt (als Holpijp 8vt op manuaal II);
Roerfluit 4vt (als Fluit 4vt op manuaal II).
Toch waren er stemmen en wensen om het pijpwerk ook nog te
restaureren en hier en daar wat aanpassingen en verbeteringen aan te
brengen.
De firma Scheuerman uit Rotterdam heeft dit orgel in de loop der
jaren grondig verbeterd door de windvoorziening goed aan te passen
en de intonatie van het orgel zo te verbeteren dat de klank weer
optimaal is.
In 2003 heeft het orgel wederom een grote onderhoudsbeurt gehad en
is het hoofdwerk uitgebreid met een Fagot 16'. Ook deze
werkzaamheden werden tot volle tevredenheid uitgevoerd
door de firma Scheuerman uit Rotterdam.
De dispositie is thans: |